Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και θεραπεία συμπεριφοράς

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και θεραπεία συμπεριφοράς

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μία διαταραχή που εμφανίζεται στο 2,5% του ενήλικου πληθυσμού και ανήκει στην ομάδα των αγχωδών διαταραχών.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται είτε από ιδεοληψίες (obsessions) είτε από ψυχαναγκασμούς (compulsions) είτε και από τα δύο, ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις που συνιστούν πηγή δυσφορίας για το άτομο και απασχολούν σημαντικό μέρος από το χρόνο του και από την επαγγελματική, κοινωνική και την συναισθηματική του ζωή.

Οι περισσότεροι πάσχοντες αναγνωρίζουν τον παθολογικό χαρακτήρα αυτών των καταναγκασμών καθώς και ότι είναι ανούσιοι και υπερβολικοί, ωστόσο κρίνεται εξαιρετικά δυσχερές από τους ίδιους να τους σταματήσουν. Η κατάθλιψη εμφανίζεται συχνά είτε πριν την έναρξη των συμπτωμάτων είτε ταυτόχρονα με αυτά.

Τα δυο βασικά χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής είναι οι ιδεοληψίες ή και ψυχαναγκασμοί.

Οι ιδεοληψίες αφορούν σε επίμονες και επαναλαμβανόμενες ιδέες παρορμήσεις ή εικόνες που βιώνονται ως παρείσακτες ή και απρόσφορες και δημιουργούν στον πάσχοντα έντονο άγχος ή δυσαρέσκεια.

Οι ψυχαναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που στοχεύουν στην εξαφάνιση ή μείωση του άγχους, παρά στην ευχαρίστηση ή την ικανοποίηση του ατόμου.

Οι ιδεοληψίες αφορούν σε επιθυμίες, παρορμήσεις, ιδέες, εικόνες και αμφιβολίες του πάσχοντα.

Οι πιο συνηθισμένες σχετίζονται με μόλυνση ή τη μετάδοση κάποιας αρρώστιας (για παράδειγμα, εάν ο πάσχων αγγίξει κάτι σε μέσα μαζικής μεταφοράς ή να δώσει το χέρι σε κάποιον πιστεύει ότι θα κολλήσει κάποια αρρώστια), με επαναλαμβανόμενες αμφιβολίες (αναρωτιέται αν άφησε το φούρνο ανοιχτό, εάν ξεκλείδωσε την πόρτα του σπιτιού), με επιθετικές παρορμήσεις ( φοβάται ότι θα σκοτώσει το παιδί του ή ότι θα αρχίσει να βρίζει στη λειτουργία στην εκκλησία), με εικόνες απαγορευμένου σεξουαλικού περιεχομένου- επαναλαμβανόμενες πορνογραφικές εικόνες- με την ανάγκη του να είναι τα πράγματα σε συγκεκριμένη σειρά- για παράδειγμα ο πάσχων ενοχλείται αν σειρά των ποτηριών στο ντουλάπι είναι συμμετρική- ή με επιθετικές επιθυμίες ( για παράδειγμα το θάνατο του/της συζύγου).

Σημειώνεται ότι οι ιδεοληψίες δεν είναι υπερβολικές ανησυχίες για καθημερινά, πραγματικά προβλήματα. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική ευαισθησία προς την αηδία (disgust sensitivity) συσχετίζεται με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Οι ψυχαναγκασμοί μπορεί να πάρουν πολλές μορφές, όπως πλύσιμο των χεριών, τακτοποίηση αντικειμένων σε σειρά, προσευχή, μέτρηση, σιωπηλή επανάληψη συγκεκριμένων λέξεων κ.λ.π.

Η εκτέλεση ψυχαναγκαστικών πράξεων μπορεί ακόμα να γίνει η βασική ενόχληση του πάσχοντα, για παράδειγμα, μπορεί να ασχολείται με τη στοματική του υγιεινή όλη την ημέρα, με αποτέλεσμα, να δημιουργούνται σοβαρές δυσκολίες στις προσωπικές του σχέσεις και στον επαγγελματικό του χώρο.
Τα άτομα που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχουν και άλλα κοινά χαρακτηριστικά. Συχνά έχουν υποχονδριακές ανησυχίες, έντονη αίσθηση ενοχής και αίσθηση υπευθυνότητας. Υποφέρουν από διαταραχές ύπνου και καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ καθώς και αγχολυτικών και υπνωτικών φαρμάκων.

Η διαταραχή εμφανίζεται σε ποσοστό 2,5 % στον γενικό πληθυσμό, με την ίδια συχνότητα στους άνδρες και τις γυναίκες.

Θεραπείες της συμπεριφοράς

Οι θεραπείες της συμπεριφοράς είναι σχετικά εύκολα εφαρμόσιμες και βραδείας διάρκειας και έχουν καλά αποτελέσματα. Σε αυτή την προσέγγιση, ο ασθενής έρχεται αντιμέτωπος εκούσια και εθελοντικά με το αντικείμενο ή ιδέα που τον φοβίζει, είτε ρεαλιστικά είτε φαντασιωσικά και ταυτόχρονα παροτρύνεται να αποφύγει την τελετουργία με την υποστήριξη και τη δομή που του παρέχει ο θεραπευτής

Πηγή: www. psychologynow.gr